ผักสดและผลไม้ เป็นอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพของคนเรา ให้สารอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ และจำเป็นต่อการเจริญเติบโต ช่วยรักษาสมดุลของร่างกาย ซึ่งจะทำให้ระบบย่อยอาหาร และระบบการขับถ่ายดีขึ้น
อย่างไรก็ตาม ผักสดและผลไม้ก็อาจก่อให้เกิดโทษได้ ถ้าหากผักสดและผลไม้นั้นมีการปนเปื้อนเชื้อโรค พยาธิและสารเคมีที่เป็นอันตราย แม้ในปัจจุบัน จะมีการส่งเสริมให้เกษตรกรผู้เพาะปลูก ลดการใช้สารเคมีลง หรือส่งเสริมให้มีการผลิตผักสด ผลไม้ปลอดสารพิษกันเพิ่มขึ้นก็ตาม
แต่ทุกขั้นตอน ก่อนจะเป็นผักสดมาถึงจานอาหาร ล้วนมีโอกาสปนเปื้อนได้ทั้งสิ้น ฉะนั้น เพื่อความปลอดภัยในการกินผักสดหรือผลไม้ เราต้องรู้จักป้องกัน และลดปริมาณสารพิษด้วยตนเองเพื่อความปลอดภัย
อันตรายจากพยาธิ และเชื้อโรค เกษตรกรบางรายได้นำเอาอุจจาระสัตว์สดมาใช้เป็นปุ๋ยรดผัก ซึ่งจะมีผลทำให้มีการปนเปื้อนของไข่พยาธิ ตัวอ่อนพยาธิ และเชื้อโรคระบบทางเดินอาหารชนิดต่างๆ ในผักสดที่จำหน่ายตามท้องตลาดโดย ทั่วไป
โดยผักที่พบไข่พยาธิ หรือตัวอ่อนพยาธิ หรือเชื้อโรคได้มาก มักจะเป็นผักชนิดที่ใบไม่เรียบและซ้อนกันเป็นชั้น เช่น ผักกาดขาว ผักสะระแหน่ ผักชี ต้นหอม กะหล่ำปลี ฯลฯ ซึ่งเป็นผักสดที่คนไทยนิยมบริโภคสดๆ ทำให้มีโอกาสรับประทานตัวอ่อนหรือไข่พยาธิหรือเชื้อโรคเข้าไปได้มาก ทำให้เป็นพยาธิได้ เช่น โรคพยาธิตืดหนู โรคพยาธิแส้ม้า โรคพยาธิไส้เดือน เป็นต้น หรือโรคระบบทางเดินอาหาร เช่น โรคบิด โรคอหิวาห์ โรคไทฟอยด์ เป็นต้น
อันตรายจากสารพิษตกค้าง ปัจจุบันมีการใช้สารพิษทางเกษตร เพื่อป้องกันและกำจัดศัตรูพืชกันอย่าง แพร่หลาย โดยที่เกษตรกรผู้ใช้ขาดความรู้ความเข้าใจที่ดี ทำให้มีสารพิษตกค้างในผักสดที่วางจำหน่ายในท้องตลอดทั่วไป
ทั้งนี้ เนื่องจากการใช้สารพิษกำจัดศัตรูพืชในปริมาณที่มากเกินความจำเป็นหรือการใช้สารพิษร่วมกันหลายชนิด รวมถึงการเก็บผลผลิตก่อนครบกำหนดระยะเวลาปลอดภัยหลังจากการใช้สารพิษ ทำให้สารพิษยังสลายตัวไม่หมด เกิดการตกค้างในผักสดได้
แม้จะได้รับสารพิษเข้าไปในปริมาณ น้อย แต่หากได้รับบ่อยครั้งเป็นเวลานานจะสะสมเพิ่มปริมาณมากขึ้น จนทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ จนกลายเป็นเซลล์มะเร็ง ลุกลามไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกายได้ เช่น มะเร็งของตับ มะเร็งของลำไส้ เป็นต้น
สำหรับผักสดที่พบว่ามีสารพิษตกค้างอยู่มาก ได้แก่ ถั่วฝักยาว กะหล่ำปลี คะน้า กวางตุ้ง ดอกกะหล่ำ ถั่วแขก บวบ เป็นต้น
ในการเลือกซื้อผักสดที่สะอาดปลอดภัย คือ เลือกซื้อผักสดที่สะอาด ไม่มีคราบดิน หรือคราบขาวของสารพิษกำจัดศัตรูพืช หรือเชื้อราตามใบ ซอกใบ หรือก้านผัก
เลือกซื้อผักที่มีรูพรุน เป็นรอยกัดแทะของหนอนแมลงอยู่บ้าง ไม่ควรเลือกซื้อผักที่มีใบสวยงาม เพราะหนอนกัดเจาะผักได้ แสดงว่ามีสารพิษกำจัดศัตรูพืชในประมาณ ที่ไม่เป็นอันตรายมาก เลือก ซื้อผักสดอนามัย หรือผักกางมุ้ง
การล้างผักสดทุกครั้งก่อนนำมากิน เป็นอีกขั้นตอนที่ได้ผลดีเพื่อให้ได้บริโภคผักสดที่สะอาดปลอดภัย โดยปอกเปลือก หรือลอกเปลือกชั้นนอกของผักสดออกทิ้ง แกะกลีบหรือใบออกจากต้นหรือตัดส่วนขอบรอบนอกออกแล้วล้างด้วยน้ำสะอาด
ควรล้างผักสดด้วยน้ำสะอาดหลายๆ ครั้งและคลี่ใบออก หรือล้างด้วยการใช้น้ำก๊อกไหลผ่านผักสดนานอย่างน้อย 2 นาที
นอกจากนี้ ยังสามารถใช้สารละลาย อื่นๆ ในการล้างได้ดังนี้ น้ำเกลือ ใช้เกลือ 2 ช้อนโต๊ะพูนต่อน้ำ 4 ลิตร น้ำส้มสายชูโดยผสมน้ำส้มสายชู 250 ซีซีต่อน้ำ 2 ลิตร หรือน้ำโซดา ด้วยการใช้โซเดียมไบคาร์บอเนต 1 ช้อนโต๊ะต่อน้ำ 4 ลิตรสุดท้ายจึงนำผักสดมาล้างด้วยน้ำสะอาดอีกครั้ง
สำหรับผักที่มีลักษณะเป็นหัว ผลหรือผลไม้ที่กินทั้งเปลือก เช่น องุ่น ต้องล้างด้วยน้ำก่อน แล้วลอกเปลือกทิ้ง
ซึ่งวิธีการที่ปลอดภัยต้องลอกเปลือก ชั้นนอกทิ้ง แช่น้ำนาน 10-15 นาทีและล้างทุกส่วนด้วยน้ำไหลผ่าน 2 นาที
แม้วิธีนี้จะใช้น้ำมากแต่นับว่าจะคุ้มค่าเพราะได้ผักสดที่สะอาดปลอดภัย เนื่องจากควบคุมคุณภาพการล้างด้วยตัวเอง