โรคที่ชื่อว่า โรคหัวใจนั้นดูจะเป็นหนึ่งในชื่อโรคที่คุ้นหู ชาวไทยเป็นอย่างดี เช่นเดียวกับมะเร็ง โรคเบาหวานหรือความดัน
โรคหัวใจสามารถแบ่งได้เป็น 3 ประเภทตามส่วนที่ผิดปกติ คือ โรคลิ้นหัวใจ โรคหลอดเลือดหัวใจและโรคกล้ามเนื้อหัวใจ
โรคลิ้นหัวใจ ที่เป็นปัญหามากที่สุดคือ ลิ้นหัวใจพิการ รูมาติก ซึ่งเป็นผลจากการติดเชื้อคออักเสบ ลักษณะของการที่เกิด คือ เหนื่อยง่ายเวลาออกกำลัง อ่อนเพลีย ไอเรื้อรังและมักไอเวลากลางคืน ไอแห้ง มีอาการใจสั่น ไอเป็นเลือด เป็นลมไม่รู้สติ เจ็บหน้าอก หลอดเลือดที่คอเต้นแรง ผอมแห้ง มีอาการบวม หอบเหนื่อย นอนราบไม่ได้
โรคหลอดเลือดหัวใจ เกิดได้จากหลายสาเหตุ แต่ที่พบได้บ่อยที่สุด เกิดจากการสะสมของไขมันที่ผนังหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดหัวใจตีบและตันในที่สุด
โรคกล้ามเนื้อหัวใจ เกิดจากกล้ามเนื้อหัวใจทำงานผิดปกติไม่ว่าจะเป็นช่วงบีบหรือคลายตัว กล้ามเนื้อหัวใจหนากว่าปกติ เป็นต้น โรคที่พบบ่อยคือ โรคกล้ามเนื้อหัวใจเสีย เนื่องจากความดันโลหิตสูงที่ไม่ได้รับการรักษามานาน กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หรือกล้ามเนื้อหัวใจตายบางส่วน เนื่องจากหลอดเลือดหัวใจตีบหรือตัน เป็นต้น
หนึ่งในสาเหตุการเสียชีวิตจากโรคหัวใจคือ ภาวะหัวใจตายเฉียบพลัน ซึ่งแพทย์จากโรงพยาบาลรามคำแหงได้ให้คำแนะนำถึงวิธีการรับมือสำหรับผู้ใกล้ชิดกับผู้ป่วย
น.พ.บัญชา ศันสนีย์วิทยกุล ที่ปรึกษาโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ โรงพยาบาลรามคำแหง กล่าวว่า ภาวะหัวใจตายเฉียบพลันถือเป็นภัยเงียบที่ควรต้องใส่ใจอย่างยิ่ง เนื่องจากเป็นภาวะที่มักไม่มีสัญญาณเตือนก่อนเหมือนโรคอื่นๆ ผู้ป่วยที่เผชิญสถานการณ์ดังกล่าวส่วนใหญ่จึงเสียชีวิตโดยไม่อาจหลีกเลี่ยงได้
ผู้ป่วยที่เกิดภาวะหัวใจตายเฉียบพลันมักมีอาการหัวใจเต้นเร็วกว่าปกติจนหัวใจล้มเหลวและหยุดเต้นในที่สุด เช่น ผู้ป่วยโรคไหลตายซึ่งหัวใจหยุดเต้นโดยไม่รู้ตัวขณะที่เจ้าตัวนอนหลับ ซึ่งภาวะดังกล่าวมีโอกาสเกิดขึ้นกับผู้ป่วยทุกเพศทุกวัย และมักเกิดกับผู้ป่วยที่เป็นโรคหัวใจ หรือมีความผิดปกติเกี่ยวกับหัวใจ
หากเกิดอาการหัวใจตายเฉียบพลันแล้วผู้ใกล้ชิดจะมีเวลาในการกู้ชีพเพียง 4 นาที ด้วยวิธีปั๊มหัวใจ และปฐมพยาบาลเบื้องต้น ซึ่งเมื่อผู้ป่วยกลับมาหายใจได้ใกล้เคียงกับปกติแล้ว จะต้องรีบนำตัวส่งโรงพยาบาลทันที
สำหรับการป้องกันไม่ให้เกิดภาวะหัวใจตายเฉียบพลันนั้น ปัจจุบันสามารถทำได้โดยการฝังอุปกรณ์บางชนิดเข้าไปใต้ผิวหนังช่วงหน้าอกซ้าย และเชื่อมสายไฟไปต่อเข้ากับหัวใจ ซึ่งเมื่อใดที่หัวใจเกิดอาการเต้นเร็วกว่าปกติ อุปกรณ์ดังกล่าวก็จะส่งกระแสไฟเข้าสู่หัวใจ ทำให้กลับมาเต้นเป็นปกติเหมือนเดิมก่อนที่จะเต้นผิดจังหวะมากจนเข้าสู่ภาวะวิกฤติ
อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยในกลุ่มนี้มักมีความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตอย่างมาก เพราะหากเกิดอาการขึ้นแล้วจะต้องได้รับการปฐมพยาบาลอย่างถูกวิธีภายในเวลา 4 นาทีเท่านั้น
ด้วยเหตุนี้ผู้ที่ป่วยด้วยโรคหัวใจ หรือมีอาการเข้าข่ายว่าจะมีความผิดปกติด้านหัวใจจึงควรต้องเข้ารับการตรวจอย่างละเอียด
"ผู้ใกล้ชิดก็ต้องเรียนรู้วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น เพื่อป้องกันไม่ให้ผู้ป่วยกลุ่มนี้ต้องเผชิญกับภาวะหัวใจตายและสูญเสียชีวิตอย่างน่าเสียดาย" น.พ.บัญชา กล่าว