"ข้อเสื่อม" เป็นกลุ่มอาการที่เกิดจากการใช้งานของข้อต่อจนเกิดการสึกหรอของกระดูกอ่อนผิวข้อ พบมากในผู้สูงวัยที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปที่กระดูกข้อต่อเริ่มเสื่อมสภาพ โดยเฉพาะบริเวณข้อเข่าและสะโพก หรืออาจเกิดได้ในคนที่มีน้ำหนักตัวมาก ได้รับอุบัติเหตุบริเวณข้อต่อ มีการใช้ข้อต่อผิดลักษณะ หรือเป็นผลจากกรรมพันธุ์ ปัจจัยเหล่านี้คือสาเหตุของการทำลายกระดูกอ่อนผิวข้อที่มากขึ้นทุกวัน โดยร่างกายไม่สามารถสร้างทดแทนหรือซ่อมแซมได้ ผู้ป่วย จึงต้องเจ็บปวดทรมานจากอาการอักเสบและการทำงานของข้อต่อที่บกพร่อง ซึ่งส่งผลต่อการทำกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวัน
ปัจจุบันทางเลือกในการรักษาอาการข้อเสื่อมทำได้หลายวิธี ตั้งแต่การรักษาโดยการไม่ใช้ยา เช่น การลดน้ำหนัก การออกกำลังกาย และการใช้อุปกรณ์ช่วยพยุงข้อ หรือ การรักษาด้วยการใช้ยา ซึ่งมีหลายกลุ่มและมีประสิทธิภาพในการรักษาที่แตกต่างไปตามสาเหตุและอาการของผู้ป่วยแต่ละราย
อย่างไรก็ตาม ยังมีอีกวิธีหนึ่งซึ่งจะพิจารณาทำในผู้ป่วยซึ่งประสบปัญหาจากอาการข้อเสื่อมจนไม่สามารถดำเนินชีวิตประจำวันได้เป็นปกติ คือ การรักษาด้วยการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเทียม ซึ่งจะขึ้นอยู่กับตำแหน่งและบริเวณของข้อที่เสื่อม ได้แก่ การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม และ การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม ซึ่งแบ่งออกเป็น ข้อเข่าเทียมแบบเปลี่ยนผิวข้อเฉพาะบางส่วน ที่ทำได้ทั้งการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมด้านเดียว หมายถึง การใช้ข้อเข่า เทียมทดแทนผิวข้อที่สึกเพียงด้านใดด้านหนึ่ง วิธีนี้เหมาะกับผู้ป่วยที่มีอาการปวดเข่าด้านเดียว โดยแพทย์จะนำเอาผิวกระดูกที่เสื่อมสภาพเพียงบางส่วนออกแล้วใช้ข้อเข่าเทียมชนิดด้านเดียวเปลี่ยนให้ และการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมแบบสองด้าน ซึ่งเป็นข้อเข่าเทียมที่ใช้เปลี่ยนผิวข้อทางด้านในและลูกสะบ้า เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่ผิวข้อเสื่อมทางด้านในและผิวลูกสะบ้าสึกหรอ แต่ผิวข้อทางด้านนอกยังปกติดี ส่วนอีกวิธีหนึ่ง คือ การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมทั้งข้อ (Total Knee Replacement) วิธีนี้ใช้ในผู้ป่วยที่ข้อเข่าเสื่อมรุนแรง ซึ่งจะมีอาการปวดทั้งหัวเข่าและแกนขาผิดรูปมาก โดยแพทย์จะนำผิวข้อที่เสื่อมออกทั้งหมดแล้วทดแทนด้วยข้อเข่าเทียมทั้งข้อ
โดย น.พ.สิริพงศ์ รัตนไชย ศัลยศาสตร์กระดูกและข้อ, ข้อเทียม โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ กล่าวว่า ล่าสุด ทางโรงพยาบาลได้ความร่วมมือกับสถาบันโรคข้อดอร์ ประเทศสหรัฐอเมริกา ในการทำข้อตกลงความร่วมมือทาง วิชาการทางการแพทย์กับ น.พ.ลอว์เรนส์ ดอร์ ผู้อำนวยการด้านการแพทย์ สถาบันโรคข้อดอร์ สหรัฐอเมริกา ซึ่งเป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเทียมและผู้พัฒนาเทคโนโลยีแขนกลหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด ได้นำ แขนกลหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด (Robotic Arm Assisted Joint Replacement Surgery) เข้ามาช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมและข้อสะโพกเทียม ที่ให้ความแม่นยำและสะดวกรวดเร็วยิ่งขึ้น
ทั้งนี้ แขนกลหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดสำหรับการผ่าตัดข้อเข่าเทียมและข้อสะโพกเทียม ควบคุมการทำงานด้วยระบบคอมพิวเตอร์ แบ่งการทำงานออกเป็น 3 ส่วน คือ แขนกลหุ่นยนต์ กล้องจับสัญญาณภาพ 3 มิติ และเครื่องประมวลผลที่คอยควบคุมการทำงานทั้งหมดให้สอดประสานกัน โดยสามารถวัดระยะเพื่อกำหนดตำแหน่งและคำนวณขนาดของข้อเทียมที่เหมาะสมกับปัญหาของผู้ป่วยแต่ละราย ก่อนแพทย์จะทำการเปิดข้อเข่าหรือข้อสะโพก และใช้แขนกลตัดเฉพาะส่วนของกระดูกที่เสื่อมออกผ่านมุมมองจากภาพ 3 มิติ และด้วยประสิทธิภาพของเทคโนโลยีผสานกับความเชี่ยวชาญและประสบการณ์ของแพทย์ การผ่าตัดจึงเป็นไปด้วยความเที่ยงตรงแม่นยำ และทำให้ข้อเข่าเทียมและข้อสะโพกเทียมมีอายุการใช้งานยืนยาว อีกทั้งเส้นเอ็นและเนื้อเยื่อต่างๆ บริเวณรอบเข่าซึ่งยังมีสภาพดีจะไม่ได้รับความบอบช้ำจากการผ่าตัด ผู้ป่วยจึงฟื้นตัวได้เร็วและสามารถกลับมาเคลื่อนไหวข้อเข่าได้อย่างเป็นธรรมชาติที่สุด โดยผู้ป่วยจะใช้เวลาพักฟื้นไม่เกิน 3 วัน และสามารถเดินได้โดยไม่ต้องใช้เครื่องช่วยพยุงในเวลา 24 ชั่วโมง
"ขณะนี้คณะแพทย์ของโรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ได้เริ่มบริการรักษาด้วยเทคโนโลยีใหม่นี้ เพื่อช่วยให้แพทย์ ได้วินิจฉัยเพื่อผ่าตัดรักษาอาการปวดข้อ ด้วยการเปลี่ยน ข้อเข่าเทียมและข้อสะโพกเทียมได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ซึ่งจะช่วยให้คนไทยอีกหลายพันคนที่ต้องทนทุกข์ทรมานจากโรคข้อเสื่อม ได้มีทางเลือกใหม่ในการรักษาอีกทั้งยังช่วยให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้อย่างรวดเร็วและกลับมาใช้ชีวิตได้คล่องแคล่วเหมือนเดิม" น.พ.สิริพงศ์ กล่าวสรุป