ล่องเลียบริมฝั่งโขงในชั่วโมงที่แดดร้อนระอุของบ่ายแก่ๆ กลางเดือนมีนาคม ช่วงเวลาที่แม่น้ำโขงมีน้ำน้อยผิดกับฤดูน้ำหลาก ร่องรอยการประ-กอบสัมมาชีพของคนริมโขง จ.นครพนมจึงปรากฏให้เป็นชัดเจนด้วยกระชังปลาที่เรียงรายโผล่พ้นน้ำ
มีโอกาสได้กลับมาเยือนนครพนมอีกครั้งหนึ่ง ด้วยใจตั้งมั่นอยากรับรู้เรื่องราวตำนานของคนพื้นถิ่นจนกลายเป็นศรัทธานับถือแห่งองค์พญานาค เทพผู้ได้ชื่อว่ามีศรัทธาอันแรงกล้าต่อบวรพระพุทธศาสนา
ตำนานเรื่องราวเกี่ยวกับพญานาค ถูกเล่าขานต่อกันมาในหมู่คนริมน้ำโขงนับช่วงปีมิได้ จนก่อเกิดเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมประเพณี ฝังรากลึกอยู่ในชีวิตประจำวันตั้งแต่รุ่นผู้เฒ่าผู้แก่จวบจนหลานเหลนโหลน
ขณะเดียวกันกับการเดินทางไปเยือนนี้ ประจวบเหมาะกับเวลาปรากฏการณ์น้ำลด จึงพลันปรากฏสถานที่หนึ่งซึ่งยืนยันความเป็นตำนานจนกลายเป็นศรัทธาได้ดี สถานที่แห่งนี้เรียกว่า เวินพระบาท หรือรอยพระพุทธบาทเวินปลา
รอบพระพุทธบาทเวินปลา ปรากฏอยู่บนหินใหญ่กลางแม่น้ำโขง บ้านพระบาทเวินปลา อ.ท่าอุเทน บริเวณใกล้กับสะพานมิตรภาพไทย-ลาว แห่งที่ 3 ตามตำนานเล่าว่าพระพุทธบาทเวินปลา เกิดขึ้นเมื่อครั้งพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้เสด็จมาที่ภูกำพร้า อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม และได้เสด็จมาถึงบริเวณที่ตั้งพระพุทธบาทเวินปลา พอเสด็จมาถึงบริเวณที่ตั้งรอยพระพุทธเวินปลา มีพญาปลาปากคำตัวหนึ่งอยากจะได้ของที่ระลึกต่อไปในภายภาคหน้า พระพุทธเจ้าจึงได้ประทับรอยพระบาทไว้ที่ก้อนหิน ไว้เป็นที่ระลึกกราบไหว้ของเหล่าพุทธบริษัททั้งหลาย
ต่อคำว่า "เวิน" นั้น เป็นภาษาถิ่นที่ใช้เรียกบริเวณที่เป็นวังน้ำวน ชาวบ้านเชื่อว่าบริเวณดังกล่าวเป็นที่อยู่ของ พญาปลาปากคำ จึงเป็นที่มาของชื่อ "เวินปลา" สถานที่นี้จึงถือเป็นที่ศักดิ์สิทธิ์ที่คนนครพนมให้ความเคารพนับถือ ก่อเกิดเป็นตำนานต่อมาว่า
นอกจากสถานที่แห่งนี้จะเป็นที่อาศัยของพญาปลา ปากคำแล้ว ยังเป็นที่สถิตของพญานาคแห่งลุ่มน้ำโขง เล่า เรื่องราวถ้ำเมืองบาดาลใต้หินใหญ่ที่ปรากฏรอยพระพุทธบาท ตำนานหลวงพ่ออดีตเจ้าอาวาสวัดพระพุทธบาทเวินปลา ผู้มีศรัทธาอันแรงกล้า สามารถติดต่อสื่อสารกับ พญานาค มีวิชาจุดเทียนระเบิดน้ำ เดินทางไปมาระหว่างเมืองบาดาล และเมืองมนุษย์จนกระทั่งวันหนึ่งร่างของท่านได้หายไปบริเวณรอบพระพุทธบาทอย่างลึกลับ ชาวบ้านจึงเชื่อว่าท่านได้ลงไปอาศัยอยู่ในเมืองบาดาล
ขณะที่ผู้เขียนเองได้เห็นภาพที่ปรากฏกับตาถึงลักษณะร่องรอยสัตว์คล้ายงูเลื้อยบริเวณใกล้กับพระพุทธบาทกลางน้ำโขง รวมถึงรอยคลื่นสีดำยาวที่ปรากฏให้เห็น ว่ายวนรอบรอยพระพุทธบาทในยามที่ใครคนหนึ่งในคณะภาวนาให้พญานาคปรากฏ
เหล่านี้คือตำนาน คือความเชื่อส่วนบุคคล ยากหาข้อพิสูจน์ แต่ตำนานเหล่านี้ได้กลายเป็นศรัทธา เป็นพื้นฐานความเป็นอยู่ของคนที่นี่ สิ่งที่ปรากฏและเกิดขึ้นจึงมีคุณค่าทางจิตใจหล่อหลอมและสร้างชุมชนริมฝั่งโขงมาหลายร้อยปี สวนกระแสกับยุคโลกาภิวัตน์ที่มองเห็นคุณค่าของวัตถุมากกว่าจิตใจ