โรคมะเร็งกลายเป็นเรื่องใกล้ตัวของเราทุกคน จากอัตราการเกิดของโรคที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ปัจจุบัน "โรคมะเร็งของศีรษะและลำคอ" เป็นอีกหนึ่ง ปัญหาที่เราไม่ควรมองข้าม จากสถิติพบว่าในแต่ละปีมีผู้ป่วยใหม่เกิดขึ้นประมาณ 540,000 รายทั่วโลก และเสียชีวิตกว่า 271,000 รายต่อปี นับเป็น ปัญหาสำคัญทางสาธารณสุขระดับโลก
ด้านนายแพทย์สมศักดิ์ หวานกิจเจริญ แพทย์ด้านหู คอ จมูก กล่าวเพิ่มเติมว่า โรคมะเร็งของศีรษะและลำคอ เป็นมะเร็งที่พบบ่อยเป็นลำดับต้นๆ พบได้ทั้งในเพศชายและหญิง โดยตำแหน่งที่อาจเกิดเป็นมะเร็ง ได้แก่ จมูก โพรงหลังจมูก โพรงอากาศไซนัส ช่องปาก (ริมฝีปาก ลิ้น กระพุ้งแก้ม เหงือก เพดานปาก กระดูกขากรรไกรล่าง) ทอนซิล ช่องลำคอ กล่องเสียง ต่อมธัยรอยด์ ต่อมน้ำลาย รวมทั้งต่อมน้ำเหลืองในบริเวณศีรษะและลำคอ สาเหตุของโรคมะเร็งของศีรษะและลำคอยังไม่ทราบชัดเจน แต่ปัจจัยเสี่ยงสำคัญ คือ การสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์ การบริโภคหมาก ยาฉุน การมีแผลเรื้อรังในช่องปากจากโรคต่างๆ และการติดเชื้อไวรัสบางชนิดที่สำคัญ เช่น เชื้อไวรัสอีบีวีไวรัสเอชพีวี และไวรัสเอชไอวี รวมถึงความผิดปกติทางพันธุกรรมบางชนิด
สำหรับตำแหน่งที่พบมะเร็งของศีรษะและลำคอในลำดับต้นๆ ได้แก่ 1.มะเร็งโพรงหลังจมูก พบในเพศชายมากกว่าหญิง ผู้ป่วยมักมาพบแพทย์ในระยะที่เป็นมาก เนื่องจากมักไม่มีอาการเตือนในระยะต้นๆ โดยจะมีอาการหูอื้อ ฟังไม่ชัด เกิดจากภาวะน้ำคั่งในหูชั้นกลาง หรือพบก้อนเนื้อที่บริเวณคอ จากการที่มีมะเร็งกระจายมาที่ต่อมน้ำเหลือง มีอาการเสมหะปนเลือด หน้าชา มองเห็นภาพซ้อน ปัจจัยเสี่ยงที่ก่อให้เกิดโรคมะเร็งโพรงหลังจมูก คือ เชื้อชาติ พฤติกรรมการบริโภคอาหารบางชนิด เช่นปลาเค็ม การติดเชื้อไวรัสอีบีวี 2.มะเร็งในช่องปาก พบในเพศหญิงและชายใกล้เคียงกัน โดยมีอาการก้อนในบริเวณช่องปาก แผลเรื้อรัง (แผลในช่องปากที่เป็นนานเกิน 2 สัปดาห์) อาจมีอาการเลือดออกจากแผล ปวด พูดไม่ชัด สาเหตุที่แท้จริงยังไม่ทราบแน่ชัด แต่พบว่า ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดมะเร็งในช่องปากที่สำคัญ ได้แก่ การสูบบุหรี่ ดื่มเหล้า การกินหมาก การได้รับการระคายเคืองเรื้อรัง เช่น การใช้ฟันปลอมที่ไม่พอดี ซึ่งทำให้เกิดการเสียดสีกับเยื่อบุภายในปาก
นอกจากนี้ ยังพบว่า อาจมีความสัมพันธ์กับการติดเชื้อ ไวรัส HPV (ไวรัสตัวเดียวกับที่เป็นสาเหตุของมะเร็งปากมดลูก) ทำให้พบมะเร็งในช่องปากในกลุ่มคนอายุน้อยมากขึ้น 3.โรคมะเร็งกล่องเสียงและช่องลำคอ มีปัจจัยเสี่ยงมาจากการสูบบุหรี่ กินหมาก โดยมีจะมีอาการเสียงเปลี่ยน เสียงแหบ ไอมีเสมหะปนเลือด กลืนเจ็บ กลืนลำบาก หายใจไม่สะดวก และมักพบในเพศชายมากกว่าเพศหญิง การรักษาประกอบด้วย การผ่าตัด การฉายแสง และการทำเคมีบำบัด โดยอาจใช้การรักษาวิธีเดียว หรือใช้การรักษาหลายวิธีร่วมกัน ขึ้นอยู่กับระยะความรุนแรงของโรคที่พบในขณะนั้น รวมทั้งสภาวะโดยรวมของผู้ป่วย
"ก่อนทำการรักษา มีความจำเป็นที่จะต้องประเมินว่าขณะนี้ผู้ป่วยอยู่ในระยะใด เพื่อการวางแผนในการรักษาที่เหมาะสม ซึ่งวิธีการตรวจหาระยะของโรคที่ดีที่สุดในปัจจุบันคือการทำ PET Scan โดยเป็นเครื่องมือที่สามารถตรวจหาการกระจายของมะเร็งได้เกือบทั่วร่างกาย สำหรับการรักษาด้วยการผ่าตัด นอกจากทำให้ผู้ป่วยหายจากโรคมะเร็งแล้ว ยังมีความจำเป็นต้องผ่าตัดเพื่อซ่อมเสริมอวัยวะ เพื่อให้สามารถกลับมาดำเนินชีวิตประจำวันได้อย่างมีคุณภาพด้วย การผ่าตัดมะเร็งและการผ่าตัดเพื่อการซ่อมเสริมอวัยวะที่ซับซ้อนในบริเวณนี้ จำเป็นต้องใช้ทีมศัลยแพทย์ด้านศีรษะและลำคอ ที่ได้รับการฝึกฝน รวมทั้งมีประสบการณ์ในการผ่าตัดรักษาบริเวณนี้อย่างมากด้วย"
อย่างไรก็ตาม วิธีลดโอกาสเกิดโรคมะเร็งของศีรษะและลำคอที่ดีที่สุด คือ การเลิกสูบบุหรี่ และการเลิกดื่มแอลกอฮอล์ เพราะเป็นปัจจัยเสี่ยงให้เกิดผลข้างเคียงสูง อีกทั้งควรรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ในปริมาณเหมาะสม ควรดื่มน้ำสะอาดอย่างน้อยวันละ 6-8 แก้ว รวมถึงดูแลรักษาช่องปากและฟัน บ้วนปากทุกครั้งหลังการบริโภค เพื่อรักษาความสะอาด