พระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์เกศบัวตูม ตามภาพข้างบนนี้ เป็นพิมพ์เกศบัวตูมอีกพิมพ์หนึ่ง ที่มีขนาดย่อมกว่าและเป็นพระคนละแม่พิมพ์กับพระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์เกศบัวตูม องค์ที่ลงรักสีแดงซึ่งได้นำภาพมาให้ท่านชมกันในตอนที่แล้ว พระแม่พิมพ์นี้เกิดจากแม่พิมพ์พระสมเด็จวัดระฆังกลุ่มที่สอง เช่นเดียวกันกับพระองค์ที่ลงรักสีแดงในตอนที่แล้ว เอกลักษณ์ของแม่พิมพ์กลุ่มที่สองที่แตกต่างจากแม่พิมพ์กลุ่มแรกก็คือ พระจากแม่พิมพ์กลุ่มที่สอง จะมีความสวยงาม คมชัด มีมิติ เป็นเหลี่ยมมุมเรขาคณิต มากกว่าพระที่เกิดจากแม่พิมพ์ของกลุ่มแรกที่ใช้สร้างพระมาก่อนการสร้างพระเพื่อบรรจุกรุครั้งใหญ่ของเจ้าพระคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) ในปี พ.ศ.2414 แม่พิมพ์พระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์เกศบัวตูมของกลุ่มแรกที่ผู้เขียนได้พบเห็น อย่างน้อยมี 3 แม่พิมพ์ได้ถูกใช้ในการสร้างพระสมเด็จบางขุนพรหมในครั้งสร้างพระเพื่อบรรจุกรุของเสมียนตราด้วงในปี 2413 ด้วย พอตอนที่เจ้าพระคุณสมเด็จฯ จะสร้างพระเพื่อบรรจุกรุของท่านเอง หลวงวิจารณ์เจียรนัยจึงได้แกะแม่เพิมพ์เกศบัวตูมขึ้นมาใหม่ อย่างน้อย ก็สองพิมพ์ตามที่เห็นในฉบับที่แล้วและฉบับนี้
พระองค์นี้ได้มีการลงรักปิดทอง และบรรจุกรุไว้ แผ่นทองที่ปิดมีสีเหลืองซีดตามกาลเวลา ดูได้ว่าเป็นทองที่ปิดไว้เก่า บางส่วนแผ่นทองได้หลุดล่อนออก ทำให้เห็นเนื้อในสีขาวนวล เป็นไปตามสูตรของพระสมเด็จวัดระฆังแท้ ทุกประการ
พระที่ลงรักไว้ หรือปิดทองไว้ เมื่อเวลาผ่านไป ทองและรัก ก็จะมีความเก่าให้เห็น คือทองก็จะออกสีซีด รักก็จะหลุดล่อนออกเป็นชิ้นๆ ทำให้สามารถเห็นความเก่าได้ คือไม่ว่าใครเห็น ก็จะรู้ว่า เป็นของเก่ามีอายุ การทำเทียมเลียนแบบ ก็ไม่เหมือนเสียทีเดียว พอจะดูกันออกได้ไม่ยาก แต่พระที่ไม่ได้ปิดทองหรือลงรักไว้ ในการพิจารณาว่าเก่าได้อายุหรือไม่ จะต้องใช้ดุลพินิจค่อนข้างสูง บางครั้งก็ไม่สามารถอธิบายให้ผู้อื่นเห็นตามด้วยได้ ในเรื่องของการพิจารณาความเก่าหรืออายุของพระ ถ้าพระที่มีคราบกรุเห็นเป็นฝ้าออกสีน้ำตาลหรือเป็นเม็ดทรายติดอยู่แน่นๆ ก็ยิ่งดี ทำให้เป็นพระที่ดูง่าย อย่าได้ล้างออกเพราะเมื่อล้างแล้วจะทำให้เกิดขึ้นใหม่ไม่ได้อีก พระจะแท้หรือไม่แท้อยู่ที่การพิจารณาของเราเองเป็นสำคัญ ถ้าตัวเราเองดูว่าแท้ แบบมีเหตุมีผลแล้วล่ะก็ไม่ต้องหวั่นไหวกับข้อพิจารณาของผู้ใดทั้งสิ้น คราบรัก คราบกรุจะช่วยสร้างความมั่นใจให้เราได้
ด้านหลังของพระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์เกศบัวตูมองค์นี้ เป็นแบบหลังสังขยาตามแบบฉบับของพระสมเด็จวัดระฆังแท้ การที่ได้ลงรักปิดทองและถูกบรรจุกรุไว้เป็นเวลานานปี ทองจึงได้หลุดล่อนออกบางส่วน เห็นเนื้อใน ทำให้สามารถพิจารณาได้ง่ายว่าเป็นพระแท้อย่างไม่ต้องกังขาใดๆ พระที่จะเรียกว่า พระองค์ครูได้จะต้องเป็นพระที่ดูง่าย ทั้งพิมพ์ทรง ทั้งเนื้อหามวลสาร แต่ส่วนสำคัญที่สุดคือ ธรรมชาติที่เกิดขึ้น ต้องมีเหตุมีผล พระองค์นี้จึงเป็นพระที่เข้าเกณฑ์ "พระองค์ครู" ทุกประการ
เรื่องโดย : อดุลย์ ฉายอรุณ : โทร.0818131701